Minstens één keer per week krijgt het Oscar Romerocollege een melding binnen van zowel slachtoffers als daders van cyberpesten en sexting. Cyberpesten is een vorm van pesten via digitale kanalen. Vaak wordt er gebruik gemaakt van Facebook, Twitter of Whatsapp. Het kan veel vormen aannemen en er zijn weinig maatregelen die men kan nemen om het tegen te gaan of te stoppen. Sexting is het verspreiden of delen van seksueel getinte foto’s of berichten via mobiele telefoons of andere mobile media. Het aantal meldingen is een verontrustend cijfer, maar het is wel goed dat hierover gesproken wordt binnen de school.
Sociale omgang bij jongeren
Sociale media zijn in feite het verlengde van de wereld waarin jongeren verder kunnen experimenteren en met elkaar kunnen communiceren. De populairste apps hiervoor zijn Facebook, Whatsapp, Snapchat en Instagram.
Als leerkracht kan het nuttig zijn om “media maken” in de klas te gebruiken. Zo kan er een Pinterest bord gemaakt worden over een bepaald onderwerp, een You-Tube-video als spreekopdracht of een blogbericht voor externe lezers.
Bijna de helft van de ondervraagde jongeren in het Apestaartonderzoek van Mediaraven die met sexting in aanraking kwamen, stuurde een foto van zichzelf in bloot bovenlijf door. Een kwart van deze groep jongeren is van mening dat een ontvangen sext zonder toestemming doorgestuurd mag worden.
Er wordt dus online veel gecommuniceerd, maar soms ook verkeerd. Hier werd iets aan gedaan bij het opmaken en geven van de verschillende lessen rond sociale media.
Leerstof
Het Oscar Romerocollege was vragende partij om een lessenreeks uit te werken rond Sociale Media. De focus moest vooral liggen op ‘veilig online’, ‘je privacy onder de loep nemen en beter beschermen’, ‘hoe met elkaar communiceren’ en ‘sexting’. De jongeren moeten ook weerbaarder worden online en kritisch leren omgaan met de zaken die ze daar treffen. Al deze zaken werden uitgewerkt en in een kant-en-klaar lessenpakket gestopt. Op welke manier zou jij graag les krijgen?
Verschillende werkvormen
Als leerkrachten lesgeven, dan denken ze na over op welke manier ze de les gaan aanpakken. Dit noemen we didactische werkvormen. Het hoofddoel van een les is dat leerlingen iets bijleren. Het is ook van belang om als leerkracht de leerlingen aan het werk te zetten, want alleen al doende leert men iets.
Bij het ontwikkelen van deze lessenreeks werden er vijf verschillende werkvormen bedacht, uitgewerkt en uitgetest. Zo werden de leerlingen onderworpen aan een workshop, hoekenwerk, verhaalanalyse, begeleid zelfstandig leren en een lee en schrijfles.
Aangezien mijn onderwijsvakken Nederlands en Project Algemene Vakken zijn, vallen deze werkvormen in eender welke les te gebruiken. Het lesonderwerp leent zich hier ook perfect toe omdat we door de barrières van de vakken breken.
Workshop
Tijdens de workshop werd vooral de nadruk gelegd op het niet zomaar alles online posten of zomaar vreemden toevoegen. Er werd dus vooral gewerkt op het kritisch leren omgaan met de zaken die de jongeren doen.
Hoekenwerk
Bij het hoekenwerk werden er vijf hoeken ingericht die de leerlingen via een vooraf afgesproken doorschuifsysteem moesten doorlopen. Zo was er een online spelletje dat ze moesten spelen waarbij ze de rol van een webdetective op zich namen. Dit is een heel leuk spel opgemaakt door Child Focus. Hier leren ze veel uit. Er was ook een boekenkast met boekenfiches met daarop de titel van een boek, de cover, de auteur en een korte inhoud. Alle boeken gingen wel over online gaan of internet, cyberpesten of grooming. Hieruit moesten de leerlingen een top drie maken. Ze kregen ook een stappenplan om hun privacy te verzekeren online. Van dit stappenplan werd er een gedicht gemaakt dat ze nadien moesten voordragen aan de rest van de klas. Een ganzenbord met standaard vragen uit een quiz over sociaal gedrag online lag ook op de leerlingen te wachten. Ten slotte was er ook nog een kwartetspel waarbij ze verschillende zaken rond sociale media, cyberpesten, online opslag… moesten verzamelen.
Verhaalanalyse
Hier komt mijn liefde voor literatuur naar boven. Een filmpje over loverboys werd bekeken en nadien besproken aan de hand van ludieke vragen. Er werd op een subtiele manier aan verhaalanalyse gedaan. In plaats van te spreken over de saaie termen zoals ruimte, verteltijd en personage werden er doordachte vragen gesteld zoals “Als jij dit had geschreven, wat had je dan anders of beter gedaan?”. Diezelfde vragen werden ook gebruikt na het lezen van een fragment uit Chatroom. Dit is een boek geschreven door Helen Vreeswijk en gaat ook over meisjes die in de val van een loverboy lopen.
Begeleid Zelfstandig Leren
Dit spreekt in feite voor zich. De leerlingen gaan zelfstandig verschillende zaken leren en de leraar begeleid hen daarbij. In dit geval werd er een webquest opgemaakt. Een webquest is een website waarop de opdrachten staan die ze moeten uitvoeren maar ook hulplijnen waar ze antwoorden op bepaalde vragen kunnen vinden. Dit vergt veel voorbereiding van de leraar, maar tijdens de les zijn de leerlingen vooral zelf aan het werk.
Lees- en schrijfles
De laatste les was een lees- en schrijfles. Hierbij werden er van de website www.hln.be krantenartikels gehaald samen met lezersreacties. De bedoeling was dat de leerlingen dit kritisch lazen en ontdekten dat je niet ondoordacht iets mag posten. De grens met beleefdheid was in sommige gevallen ver overschreden en soms viel het zelfs op dat lezers van de nieuwssite niet altijd heel het artikel lazen alvorens hun gal te spuwen.
Meeste indruk
Welke les heeft nu het meeste indruk gemaakt op de leerlingen? Vooral de eerste les, de workshop, is hen bijgebleven. De manier waarop de zaken werden aangebracht en wat er juist werd gelezen en verteld tijdens de les zijn bij de jongeren blijven hangen.
Jongeren spelen graag spelletjes en dit is ook gebleken bij het hoekenwerk. De afwisseling in deze les en het spelelement vonden ze het boeiendst. Als het aan hen had gelegen, werden er nog meer spelletjes voorzien.
Me, Myself and We 